En İyi Yönetmen dalında beş kere Oscar’a aday gösterilen yönetmen Robert Altman’ın en meşhur filmlerinden biri Short Cuts. Robert Downey Jr.’dan Andie MacDowell’a, Tom Waits’ten Jack Lemmon’a, Julianne Moore’dan Jennifer Jason Leigh’e yirmi iki kişilik dev bir kadroya sahip olan film, Raymond Carver’ın eserlerinden uyarlama.

Aynı banliyöde yaşayan ve hayatları çeşitli biçimlerde kesişen ailelerin hikâyelerini anlatan mozaik bir film olan Short Cuts, Carver’ın dokuz öyküsü ile bir şiirine dayanıyor. Ama Altman, filmde karakterlerin kendi hayatlarına dair anlattığı birçok kısa hikâyenin de “Carver öyküleri, Carver öykülerinin yorumu ya da Carver öykülerinden esinlenilmiş” olduğunu söylüyor. Yani bu düz bir uyarlamadan ziyade Carver’ın bütün eserlerini harmanlayan, tüm dünyasını beyazperdeye aktaran bir yorum.

Altman, 1993’te filmde esas aldığı öyküleri içeren Carver derlemesine yazdığı önsözde bu durumu şöyle açıklıyor:

Carver’ın tüm eserlerini tek bir öykü olarak görüyorum çünkü öykülerinin hepsi olayların vuku bulmasıyla, insanların aniden başlarına bir olayın gelip hayatlarını değiştirmesiyle ilgili. Belki başarısız olmaya başlıyorlar. Belki bir felaketten kıl payı kurtuluyorlar. Belki birbirleriyle ilgili bilmek istemedikleri şeyleri öğrendikten sonra hayatlarına devam etmek zorundalar. Carver’ın öyküleri bildiğin şeylerden ziyade bilmediğin şeylerle ilgili ve okur bir yandan satır arasında anlatılanları fark ederken bir yandan boşlukları dolduruyor.

Altman da filmde bu boşlukları doldurmak için özgür davranıyor: “Karakterler bir öyküden diğerine geçti, çeşitli yöntemlerle birbirlerine bağlandı, bazı adlar değişti.” Karakterlerin yollarının kesişebilmesi için fırsatlar yaratabilmek adına mekânlar Pasifik Kuzeybatı Kıyısı’ndan Güney California banliyösüne taşınıyor. Düz bir uyarlama olma iddiası taşımayan filmin esas aldığı metinlerden uzaklaşması bazı Carver sevenleri üzebilecek olsa da, Altman yazarın eşi Tess Gallagher’ın bu durumu “içgüdüsel olarak anladı”ğını ve “teşvik etti”ğini söylüyor.

Bu sonsuz “kitap mı film mi” tartışmasında daha önce, kitabı beyazperdeye uyarlanan bir yazar olarak Pınar Kür’ün yorumlarına yer vermiştik. Altman, önsözünün kapanışını  yaparken aynı konuya yönetmenin bakış açısıyla yaklaşıyor:

Yazı yazmak da film yönetmek de bir şeyleri keşfetmek demek. Nihayetinde film de ortada, öyküler de ortada ve insan ikisinin arasında verimli bir etkileşim olacağını ümit ediyor. Ama Short Cuts’ı yönetirken oluşan belli şeyler doğrudan benim yaklaşımımla ilgili ve benim yaklaşımımın elbette farklı olması gerekiyor. Filmin sadece bir saygı duruşundan öte olması gerektiğini Ray Carver’ın anlayacağını biliyorum. Filmde yeni bir şeyler ortaya çıktı ve bu belki de en gerçek saygı duruşudur.

Ama her şey burada başladı. Ben bu sayfaları çeviren bir okurdum. Bu hayatları yaşamayı deneyen.

“Bu sayfalar”daki öyküler, kitabın bir kopyası olmanın ötesine geçen Short Cuts’ın çıkış noktası sayılan öyküler. Filmi seven ve Carver’ı farklı bir şekilde okumak isteyen okurlar, bu öyküleri Altman’ın derlemesindeki sıralamayla ve hangi kitapta yer aldıkları bilgisiyle aşağıda bulabilirler:

1. “Komşular” / Lütfen Sessiz Olur musun, Lütfen?
2. “Onlar Senin Kocan Değil” / Lütfen Sessiz Olur musun, Lütfen?
3. “Vitaminler” / Katedral
4. “Lütfen Sessiz Olur musun, Lütfen?” / Lütfen Sessiz Olur musun, Lütfen?
5. “Eve Bu Kadar Yakın Bu Kadar Çok Su” / Aşk Konuştuğumuzda Ne Konuşuruz
6. “Küçük, İyi Bir Şey” / Katedral
7. “Jerry, Molly ve Sam” / Lütfen Sessiz Olur musun, Lütfen?
8. “Koleksiyoncular” / Lütfen Sessiz Olur musun, Lütfen?
9. “Gittiğimizi Kadınlara Söyle” / Aşk Konuştuğumuzda Ne Konuşuruz

Carver’ı daha önce hiç okumamış ve nereden başlaması gerektiğini merak eden okurları ise “Raymond Carver’la İlk Temas” yazımıza davet ediyoruz.

Kaynak: Short Cuts: Selected Stories, Raymond Carver (With an Introduction by Robert Altman)