1972’de Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Türkoloji Bölümü’nü bitirdi. Halkbilimi alanında Diyarbakır Efsaneleri-Motif-Index teziyle yüksek lisans, Masalların Eğitimsel İşlevleri ve Mesaj-Index’i teziyle de doktora yaparak bilim doktoru oldu. “Diyarbakır Efsaneleri-MotifIndex” adlı eseriyle İsveç-Stockholm “Culture House Research Reward”u, “Masallar ve Eğitimsel İşlevleri Mesaj-Index” adlı eseri ile de “Pertev Naili Boratav Halkbilimi Ödülü”nü aldı. Bunların dışında yurtiçinde ve dışında aldığı altı ödülü daha vardır. Yurtiçinde Dicle, Bilkent, Mimar Sinan, Bahçeşehir üniversitelerinde öğretim üyesi olarak çalıştı. Yurtdışında da Varşova, Bakü, Kiev, Kişinev, Bükreş, Lefke-Avrupa, Budapeşte-ELTE üniversitelerinde konuk öğretim üyesi olarak dersler ve konferanslar verdi. Muhsine Helimoğlu Yavuz şu anda “Halk Anlatılarının Örtük Transaksiyon Yoluyla Psikoterapi Aracı Olarak Kullanılması” ve “AnlatıMasal Çözümlemeleri” konusunda çalışmakta ve yayınlarını bu alanda sürdürmektedir. Yayımlanmış yirmiden fazla kitabı, çok sayıda makalesi ve bildirisi vardır. “Masallar ve Eğitimsel İşlevleri Mesaj-Index” kitabında yer alan masal ve tekerleme metinlerinden yapılan bir seçki, Pertev Naili Boratav Arşivi’nden alınmış bazı masallarla birlikte Fransızcaya çevrilerek Neuf de l’ecole des loisirs yayınevi tarafından “Contes Turcs” adıyla, 2008’de Paris’te yayımlanmıştır. “Cigaramın Üstünde Bir Topal Karınca” adlı kitabı da macarcaya çevrilerek “A Szarvas Szultankısszony-TörökNepmesek” adıyla Magyar Naplo Kıado Yayınevi tarafından 2011’de Budapeşte’de yayımlanmıştır.